خدمات سنجش تراکم استخوان
سنجش تراکم استخوان در شیراز ؛ مرکز تصویربرداری پزشکی تابا
سنجش تراکم استخوان در شیراز یک روش پزشکی است که برای تعیین تراکم و استحکام استخوانها از آن استفاده میشود. از ابتدای تشکیل جنین با گذر زمان، کلسیم در استخوانها رسوب میکند و پس از رسیدن به سن بلوغ، استخوانها به تدریج متراکم میشوند. در واقع تغییرات هورمونی و افزایش سن از جمله مواردی هستند که بر روی تراکم استخوان تاثیر میگذارند.
سنجش تراکم استخوان در شیراز یکی از بهترین روشهای تعیین تراکم استخوان است. مرکز پزشکی تابا برای انجام این تست در کنار همکاری با پزشکان مجرب و متخصص از پیشرفتهترین تجهیزات استفاده میکند. اگر برای شما هم این سوال پیش آمده است که سنجش تراکم استخوان چیست و چه زمانی باید تراکم استخوان را اندازهگیری کنید؛ پیشنهاد می کنیم تا آخر این مطلب همراه ما باشید تا به متداولترین پرسشهای شما پاسخ دهیم:
- سنجش تراکم استخوان در شیراز چگونه انجام میشود؟
- چه زمانی باید تراکم استخوان را اندازه بگیریم؟
- آماده شدن برای انجام آزمایش تراکم استخوان در شیراز
- نکات مهم برای سنجش تراکم استخوان در شیراز
- روشهای موثر برای حفظ تراکم استخوان از کودکی تا بزرگسالی
- و…
همچنین بخوانید: مرکز سنجش تراکم استخوان ، تراکم استخوان ، پوکی استخوان
با استفاده از سامانه نوبت دهی غیر حضوری، می توانید به راحتی و از طریق کلیک بر روی دکمه زیر، در سریعترین و دقیقترین مرکز تصویری برداری پزشکی (تابا) نوبت دریافت کنید.
سنجش تراکم استخوان در شیراز چگونه انجام میشود؟
با استفاده از سنجش تراکم استخوان در شیراز میتوان میزان سختی و درجه محکم بودن استخوانهای بدن را تعیین کرد. روشی که درمرکز تابا از آن استفاده می شود دگزا (DEXA) نام دارد که نمونهای از اسکنر مرکزی است. از این روش برای تعیین تراکم استخوانهای لگن، ستون مهرهها و ران استفاده میشود.
پزشکان با تعیین مقدار اشعه خارج شده از بدن، میزان تراکم استخوانها را میسنجند. در حقیقت هر چه فضای خالی در استخوانها کمتر و تراکم استخوان بیشتر باشد، مقدار اشعه کمتری از بدن خارج میشود. در ویدیو زیر نحوه انجام سنجش تراکم استخوان را مشاهده میکنید.
بیماران محترم برای دریافت تصاویر پزشکی خود به صورت مجازی و بدون نیاز به حضور در مرکز تابا، می توانید از طریق کلیک بر روی دکمه زیر و وارد کردن مشخصات، تصاویر پزشکی خود را دریافت کنند.
چه زمانی باید تراکم استخوان را اندازه بگیریم؟
افرادی که در معرض خطر ابتلا به استئوپروز و یا پوکی استخوان قرار دارند، بیشتر از این آزمایش استفاده میکنند. از طرف دیگر در خانمها پس از یائسگی، تراکم استخوان کاهش پیدا میکند و احتمال پوکی استخوان وجود دارد.
در بعضی موارد هم استخوانها با ضربههای کوچک میشکنند و آسیب میبینند؛ در چنین شرایطی باید معاینات مربوط به تراکم استخوان را انجام دهید تا از بروز آسیبهای جدیتر جلوگیری شود.
اگر موارد زیر را دارید حتما سنجش تراکم استخوان در شیراز را جدی بگیرید!
- مصرف کورتون به مدت طولانی
- شکستگی استخوانها پس از یک ضربه خفیف
- بروز یائسگی زودرس (کمتر از 45 سال)
- سابقه بیماریهای مفصلی، پوکی استخوان و یا بیماری سلیاک
آماده شدن برای انجام سنجش تراکم استخوان در شیراز
سنجش تراکم استخوان در شیراز بسیار راحت و ساده انجام میشود. برای انجام این تست نیازی به آمادگی خاصی ندارید؛ در واقع فرد با پوشیدن لباس راحت و بدون فلز برای حدود 10 دقیقه بر روی تخت دراز میکشد. برای افزایش دقت در سنجش تراکم استخوان، تنها لازم است قبل از انجام معاینات خود چندین نکته را رعایت کنید. در ادامه در مورد این نکات بیشتر صحبت میکنیم.
- در صورتی که باردار یا مشکوک به بارداری هستید، حتما با پزشک خود مشورت کنید.
- از به همراه داشتن اجسام فلزی خودداری کنید؛ چرا که ممکن است باعث کاهش کیفیت و وضوح تصاویر شوند.
نکات مهم برای سنجش تراکم استخوان در شیراز
سلامت استخوانها یکی از مهمترین نکاتی است که همه ما باید به آن توجه کنیم. داشتن تحرک کافی، تغذیه مناسب، رسیدگی و درمان به موقع بیماریهای مربوط به استخوان از عوامل تاثیرگذار بر سلامت این ارگان مهم هستند.
بهروز بودن و دقت بالای دستگاههای پزشکی و همچنین وجود تیمی که برای انجام آزمایش شما تخصصی بسیار بالا داشته باشند؛ از جمله مواردی هستند که بر روی تست شما تاثیر میگذارند.
وجود هر گونه مشکل در موارد گفته شده به راحتی باعث ایجاد خطا در اعداد خروجی و گزارش نهایی آزمایش شما میشود. خوشبختانه مرکز تصویربرداری پزشکی تابا مجهز به مدرنترین و پیشرفتهترین دستگاه است تا به صورت تخصصی، سنجش تراکم استخوان را برای شما عزیزان انجام دهد.
سنجش تراکم استخوان در شیراز چه کاربردی دارد؟
یکی از مهمترین کاربردهای این آزمایش برای تشخیص پوکی استخوان است. همان طور که در قسمتهای قبل گفتیم، با افزایش سن، تراکم استخوانها کاهش پیدا میکند. بنابراین احتمال بروز پوکی استخوان زیاد است. به همین علت با انجام آزمایشها و سنجش تراکم استخوان میتوانید از بروز عوارض جدی جلوگیری کنید.
معمولا کسانی که استخوانهایشان با ضربههای خفیف دچار شکستگی میشوند و یا شکستگیهای متعدد را در ناحیه لگن و کمر تجربه میکنند؛ باید نسبت به انجام این آزمایش حساستر باشند.
چه عواملی بر افزایش تراکم استخوان موثر هستند؟
1) مصرف سبزیجات بیشتر
سبزیجات سرشار از فیبر، مواد معدنی و ویتامینها هستند. مصرف سبزیجات زرد و سبز رنگ برای اغلب افراد سودمند است. زیرا این سبزیجات در کودکان به رشد استخوانها کمک میکنند و برای حفط تراکم استخوان در بزرگسالان نیز بسیار مفید خواهد بود. بنا بر نظر محققان، افرادی که غذای سرخ شده کمتری میخورند، تراکم استخوان در آنها بیشتر است.
2) انجام ورزشهای قدرتی
کاهش تراکم استخوان یکی از مشکلات جدی است که در صورت توجه نکردن به آن، همه ما ممکن است آن را تجربه کنیم. یکی از بهترین راههای کنترل و پیشگیری از این مشکل، تقویت استخوانها و به اصطلاح افزایش تراکم آنهاست.
بسیاری از پزشکان و متخصصان معتقدند که ورزش کردن تاثیرات بسیار خوبی بر روی سلامتی و استحکام استخوانها دارد. توجه داشته باشید که کاهش تراکم استخوان با افزایش سن امری کاملا طبیعی است؛ اما خبر خوب این است که شما میتوانید با تقویت آنها و ورزش کردن، این روند را به تاخیر بیندازید.
3) دریافت کافی ویتامین D
دریافت ویتامین D کافی باعث افزایش استحکام استخوان شده و از پوکی استخوان و سایر مشکلات جلوگیری میکند. کمبود این ویتامین در برخی از افراد باعث کاهش توده استخوانی میشود.
برخی از منابع غذایی مانند ماهی، زرده تخم مرغ، لبنیات و غلات صبحانه غنی شده حاوی ویتامین D هستند. همچنین قرار گرفتن در معرض نور خورشید هم برای دریافت ویتامین D تاثیر دارد. دقت کنید که مصرف ویتامین D حتما باید در دز مناسب باشد. زیادهروی در مصرف مکملها و دریافت این ویتامین بسیار خطرناک است. پس با مشورت پزشک خود ویتامین D را مصرف کنید.
4) داشتن وزن نرمال
معمولا افرادی که کمبود وزن دارند، بیشتر در معرض ابتلا به بیماریهای استخوانی قرار میگیرند. همچنین کسانی که به افزایش وزن دچار هستند، فشار زیادی بر استخوانهای آنها وارد میشود.
طبق توصیه پزشکان، بهتر است از کاهش یا افزایش وزن سریع به صورت مکرر جلوگیری کنید. زیرا کاهش وزن موجب کاهش تراکم استخوان میشود. اما افزایش وزن تراکم استخوان را زیاد نمیکند، بلکه موجب ضعیف شدن آن میشود. پس بهترین راه، داشتن وزن و BMI نرمال است تا بدنی سالمتر داشته باشید.
5) پرهیز از مصرف سیگار و الکل
سیگار با تاثیر گذاشتن بر روی ریه و ایجاد بیماریهای تنفسی، خطر ابتلا به سرطان ریه را افزایش میدهد. از طرف دیگر با مصرف سیگار تراکم استخوان کاهش پیدا میکند. به همین علت ریسک ابتلا به پوکی استخوان و یا شکستگی استخوان افزایش مییابد.
مصرف نوشیدنیهای الکلی برای طولانی مدت به ویژه در سنین پایین، تاثیرات جبران ناپذیری دارد. این مشروبات علاوه بر ایجاد بیماریهایی مانند سرطان، جذب کلسیم را کاهش میدهند. بنابراین تراکم استخوانها بسیار کم میشود و با افزایش سن احتمال ابتلا به پوکی استخوان نیز بیشتر میشود.
چه کسانی باید تست سنجش تراکم استخوان در شیراز را انجام دهند؟
بسیاری از افراد هر چند سال یکبار سنجش تراکم استخوان را انجام میدهند تا از میزان قدرت استخوانهایشان اطمینان خاطر پیدا کنند. یکی از دلایل اصلی انجام این آزمایش یافتن مشکلات مربوط به استخوان و شروع درمان آن است.
بر اساس توصیه متخصصان؛ خانمهای بالای 65 سال و آقایان بالای 50 سال که سابقه شکستگی استخوان و عوامل مستعد کننده پوکی استخوان را دارند؛ همچنین افرادی که داروهایی مانند گلوکوکورتیکو استروئیدها و کورتون مصرف میکنند و یا بیماریهای غدد درون ریز دارند، باید سنجش تراکم استخوان در شیراز را انجام دهند.
تفسیر سنجش تراکم استخوان در شیراز چگونه است؟
تفسیر اعداد حاصل از سنجش تراکم استخوان در شیراز به دقت و دانش بالایی نیاز دارد و حتما باید توسط پزشک متخصص در این زمینه انجام شود. در این قسمت به صورت مختصر در مورد تفسیر نتایج این آزمایش صحبت میکنیم.
به طور کلی میزان مواد معدنی موجود در استخوان (BMD) مشخص کننده میزان تراکم استخوان است که جرم استخوانی را نشان میدهد. در دانسیتومتری استخوان، پارامتر T و پارامتر Z بسیار مورد توجه قرار میگیرند.
پارامتر T نشان دهنده تراکم استخوان فرد در مقایسه با افراد نرمال است؛ اعداد این پارامتر به صورت زیر تجزیه و تحلیل میشود.
اگر مقدار T بزرگتر از -1 باشد: نشان دهنده جرم نرمال است.
اگر مقدار T بین -1 تا -2.5 باشد: یعنی تراکم استخوان کم است و این وضعیت میتواند به پوکی استخوان منجر شود.
اگر مقدار T کمتر از -2.5 باشد: نشان دهنده این است که فرد به پوکی استخوان مبتلا است.
پارامتر Z هم تراکم استخوان فرد را با افراد هم سن، هم جنس و با سایز مشابه مقایسه میکند. در این مورد اگر مقدار Z کمتر از -2 باشد، نشان دهنده این است که تراکم مواد معدنی در استخوان کاهش پیدا کرده است.
رعایت این نکته بسیار مهم است که شما پس از انجام سنجش تراکم استخوان در شیراز و اطلاع از نتایج آن، حتما به مطمئنترین مرکز پزشکی مراجعه کنید؛ تا از مشکلات خود و نحوه درمان آن به صورت دقیق و کامل اطلاع پیدا کنید.
مزایای انجام سنجش تراکم استخوان در شیراز
- این آزمایش یک روش بی خطر است که در مدت زمان کم و بدون درد انجام می گیرد.
- پس از انجام سنجش تراکم استخوان در شیراز ، هیچ اثری از اشعه ایکس بر روی بدن بیمار باقی نمیماند.
- در تشخیص دقیق مشکلات و شروع درمانهای لازم و همچنین در پیشگیری از پوکی استخوان و کاهش تراکم استخوان نیز موثر است.
- برای انجام این آزمایش به بیهوشی و بی حسی نیازی نیست.
عوارض سنجش تراکم استخوان در شیراز
انجام این تست هیچ گونه عوارضی ندارد. توجه داشته باشید نباید به صورت مداوم آزمایشهای مربوط به تراکم استخوان را انجام دهید. بهتر است با پزشک خود مشورت کنید و در صورت لزوم نسبت به معاینات مربوطه اقدام کنید.
روشهای موثر برای حفظ تراکم استخوان از کودکی تا بزرگسالی
1) پرهیز از رژیم غذایی کم کالری
رژیمهای غذایی کم کالری بر روی سلامتی بسیار تاثیر میگذارند و باعث کاهش تراکم استخوان هم میشوند. توصیه میکنیم قبل از رژیم، حتما با متخصص تغذیه در مورد کالری روزانه خود صحبت کنید؛ تا تعداد کالری مناسب را برای هدف خود تعیین کنید.
2) مصرف پروتئین بیشتر
یکی از درشت مغذیهایی که در سلامت و تراکم استخوان نقش اساسی دارد، پروتئین است. مصرف پروتئین و کلسیم در محصولات لبنی، تاثیرات بسیار مثبتی بر عملکرد و تراکم استخوان میگذارد. برای اطمینان بیشتر بهتر است در مورد نحوه مصرف پروتئین با پزشک خود مشورت کنید.
3) غذاهای غنی از اسیدهای چرب امگا 3 را مصرف کنید
بسیاری از مطالعات قدیمی نشان دادهاند که اسیدهای چرب امگا 3 در حفط تراکم استخوان موثر هستند. شما میتوانید این اسیدهای چرب را در انواع غذاها مانند ماهی سالمون، آجیل و دانهها به دست آورید. همچنین میتوانید با کمک رژیم غذایی و مکملها نیز امگا 3 را دریافت کنید.
برای انجام تست سنجش تراکم استخوان در شیراز به کجا مراجعه کنیم؟
با توجه به نکات گفته شده در مورد سنجش تراکم استخوان در شیراز ؛ احتمالا شما هم به دنبال مطمئنترین مرکز برای انجام این آزمایش هستید. خوشبختانه تصویربرداری پزشکی تابا واقع در شیراز با همکاری پزشکان متخصص و همچنین استفاده از دستگاههای بهروز و پیشرفته، آماده ارائه خدمات تصویربرداری و تست سنجش تراکم استخوان در شیراز برای مراجعین محترم است.
پوکی استخوان یا osteoporosis چیست ؟
شاید برای شما هم این سوال پیش آمده باشد که osteoporosis چیست ؟ پوکی استخوان یک بیماری شایع استخوانی است که باعث کاهش تراکم استخوان و افزایش خطر شکستگیهای استخوانی میشود. در این بیماری، استخوانها به تدریج ضعیفتر و نازکتر میشوند؛ به طوری که حتی یک ضربه یا فشار کوچک میتواند باعث شکستگی آنها شود. یکی از روشهای اصلی برای تشخیص این بیماری، سنجش تراکم استخوان است. این روش یک آزمایش غیرتهاجمی است؛ که به پزشکان کمک میکند تا میزان تراکم و استحکام استخوانهای بدن را اندازهگیری کنند و بر اساس آن، خطر ابتلا به پوکی استخوان را ارزیابی کنند.
چرا پوکی استخوان رخ میدهد؟
پوکی استخوان یک بیماری استخوانی است که به دلیل کاهش تدریجی تراکم و استحکام استخوانها رخ میدهد. این بیماری معمولاً با افزایش سن، به ویژه در زنان پس از یائسگی، شایعتر میشود. از دست دادن هورمون استروژن در زنان پس از یائسگی یکی از عوامل اصلی کاهش تراکم استخوان و در نتیجه بروز پوکی استخوان است. البته، عوامل دیگری مانند کمبود کلسیم و ویتامین D، عدم فعالیت بدنی، سیگار کشیدن و مصرف زیاد الکل نیز میتوانند به ایجاد این بیماری کمک کنند.
یکی از روشهای کلیدی برای تشخیص زودهنگام پوکی استخوان و جلوگیری از پیشرفت آن، سنجش تراکم استخوان است. این آزمایش با اندازهگیری میزان مواد معدنی و کلسیم در استخوانها، به پزشکان کمک میکند؛ که میزان تراکم استخوانها را ارزیابی کرده و خطر ابتلا به پوکی استخوان را تعیین کنند. سنجش تراکم استخوان به ویژه برای افرادی که دارای عوامل خطر مانند سابقه خانوادگی پوکی استخوان یا مصرف داروهای خاص هستند، اهمیت ویژهای دارد.
با انجام سنجش تراکم استخوان، میتوان به سرعت تغییرات در تراکم استخوان را شناسایی کرده و اقدامات پیشگیرانه یا درمانی مناسب را انجام داد. این آزمایش میتواند نقش بسیار مهمی در پیشگیری از عوارض جدی پوکی استخوان ، مانند شکستگیهای استخوانی، ایفا کند. به همین دلیل، سنجش تراکم استخوان یکی از ابزارهای مهم در مدیریت و جلوگیری از پیشرفت پوکی استخوان محسوب میشود؛ همچنین میتواند به بهبود کیفیت زندگی افراد مبتلا کمک کند.
علائم پوکی استخوان
پوکی استخوان معمولاً به عنوان یک بیماری خاموش شناخته میشود، زیرا در مراحل اولیه علائم خاصی ندارد. بسیاری از افراد ممکن است تا زمانی که یک شکستگی استخوان را تجربه نکنند؛ از وجود این بیماری آگاه نشوند. با این حال، برخی از علائم میتواند نشاندهنده پیشرفت پوکی استخوان باشد. این علائم شامل کمردرد، کاهش قد، تغییر حالت ایستادن، و افزایش حساسیت به شکستگیها است. اما بهترین راه برای تشخیص زودهنگام این بیماری و جلوگیری از پیشرفت آن، استفاده از سنجش تراکم استخوان است.
سنجش تراکم استخوان یک آزمایش غیرتهاجمی است که به ارزیابی میزان تراکم و استحکام استخوانها میپردازد. با انجام این آزمایش، پزشکان میتوانند تعیین کنند که آیا فرد در معرض خطر پوکی استخوان قرار دارد یا خیر. در صورتی که علائمی مانند کمردرد شدید و یا کاهش قد بدون دلیل مشخصی در فرد ظاهر شود؛ این روش میتواند به تشخیص دقیقتر و زودهنگام کمک کند.
یکی از نشانههای مهم پوکی استخوان که نیاز به سنجش تراکم استخوان دارد؛ شکستگیهای مکرر یا شکستگیهایی است که با ضربات یا فشارهای کم رخ میدهد. این شکستگیها معمولاً در ناحیه مچ دست، لگن و ستون فقرات رخ میدهد. در صورت مشاهده چنین علائمی، سنجش تراکم استخوان به عنوان یک ابزار مهم میتواند به پیشگیری از عوارض بیشتر و مدیریت بهتر این بیماری کمک کند.
به طور کلی، علائم پوکی استخوان ممکن است خیلی آشکار نباشد؛ اما با استفاده از سنجش تراکم استخوان میتوان به تشخیص زودهنگام و موثر این بیماری دست یافت و از پیشرفت آن جلوگیری کرد. این آزمایش میتواند به افراد کمک کند تا با مدیریت صحیح و درمانهای مناسب، خطر شکستگیهای جدی را کاهش دهند و کیفیت زندگی خود را حفظ کنند.
شما هموطنان عزیز میتوانید با مجموعه تابا جهت انجام سنجش تراکم استخوان در ارتباط باشید.
تشخیص پوکی استخوان در سنجش تراکم استخوان
تشخیص پوکی استخوان از اهمیت بالایی برخوردار است؛ زیرا این بیماری میتواند به طور مخفیانه پیشرفت کند و بدون علائم واضحی، منجر به شکستگیهای جدی در استخوانها شود. یکی از مهمترین و مؤثرترین روشها برای تشخیص پوکی استخوان، استفاده از سنجش تراکم استخوان است. سنجش تراکم استخوان یک آزمایش ساده و غیرتهاجمی است که به پزشکان امکان میدهد تا میزان تراکم مواد معدنی در استخوانها را ارزیابی کنند و خطر ابتلا به پوکی استخوان را تعیین نمایند.
این آزمایش به ویژه برای افرادی که در معرض خطر بالای پوکی استخوان هستند؛ مانند زنان پس از یائسگی، افراد مسن، یا کسانی که دارای سابقه خانوادگی پوکی استخوان هستند، توصیه میشود. با انجام منظم سنجش تراکم استخوان، پزشکان میتوانند تغییرات در تراکم استخوانها را شناسایی کرده و در صورت لزوم، مداخلات درمانی مناسب را پیشنهاد دهند.
سنجش تراکم استخوان به تشخیص زودهنگام پوکی استخوان کمک میکند و این امکان را فراهم میکند که قبل از وقوع شکستگیهای جدی، اقدامات پیشگیرانه انجام شود. همچنین، این آزمایش به پزشکان اجازه میدهد؛ تا تاثیر درمانهای مختلف بر روی تراکم استخوانها را بررسی کرده و برنامه درمانی مناسبتری را برای بیماران ارائه دهند.
به طور کلی، تشخیص پوکی استخوان از طریق سنجش تراکم استخوان نه تنها به پیشگیری از عوارض جدی مانند شکستگیها کمک میکند؛ بلکه به افراد این امکان را میدهد که با آگاهی بیشتر، سلامت استخوانهای خود را حفظ کنند و کیفیت زندگی خود را بهبود بخشند.
مراحل تشخیص پوکی استخوان توسط پزشک روماتولوژی
تشخیص پوکی استخوان توسط پزشک روماتولوژی شامل چندین مرحله است که به دقت وضعیت استخوانهای بیمار را ارزیابی میکند. این فرآیند شامل مراحل زیر است که در آن سنجش تراکم استخوان نقش مهمی دارد:
1. بررسی سابقه پزشکی و خانوادگی:
پزشک روماتولوژی ابتدا به بررسی کامل سابقه پزشکی بیمار میپردازد. این شامل پرسشهایی در مورد علائم موجود، سابقه خانوادگی پوکی استخوان، مصرف داروها و هر گونه عوامل خطر دیگر میشود. در این مرحله، اگر بیمار دارای عوامل خطر قابل توجهی باشد؛ پزشک احتمالاً سنجش تراکم استخوان را به عنوان یک اقدام اولیه پیشنهاد میدهد.
2. معاینه فیزیکی:
پزشک روماتولوژی معاینه فیزیکی کاملی از بیمار انجام میدهد؛ تا نشانههای احتمالی پوکی استخوان مانند کاهش قد، تغییر حالت ایستادن یا دردهای استخوانی را شناسایی کند. اگر این نشانهها وجود داشته باشد، پزشک ممکن است سنجش تراکم استخوان را برای تأیید تشخیص توصیه کند.
3. درخواست سنجش تراکم استخوان:
سنجش تراکم استخوان مرحله کلیدی در تشخیص پوکی استخوان است. پزشک روماتولوژی با توجه به نتایج معاینه و سابقه بیمار، انجام این آزمایش را توصیه میکند. این آزمایش به ویژه برای بیمارانی که در معرض خطر بالا هستند، از اهمیت ویژهای برخوردار است.
4. تفسیر نتایج سنجش تراکم استخوان:
پس از انجام سنجش تراکم استخوان ، پزشک روماتولوژی نتایج را بررسی و تفسیر میکند. این نتایج شامل میزان تراکم استخوان در مناطق مختلف بدن است که میتواند نشاندهنده وضعیت سلامت استخوانها باشد. اگر تراکم استخوان پایینتر از حد نرمال باشد، پزشک تشخیص پوکی استخوان را مطرح میکند.
5. ارزیابی و توصیههای درمانی:
با توجه به نتایج سنجش تراکم استخوان، پزشک روماتولوژی برنامه درمانی مناسب را پیشنهاد میدهد. این ممکن است شامل تغییرات در رژیم غذایی، شروع فعالیتهای بدنی مناسب، مصرف مکملهای کلسیم و ویتامین D، و در صورت نیاز، داروهای تقویت کننده استخوان باشد. سنجش تراکم استخوان همچنین به پزشک این امکان را میدهد که روند پیشرفت بیماری را در طول زمان پیگیری کند.
6. پیگیریهای منظم:
در صورتی که بیمار تشخیص پوکی استخوان را دریافت کند، پزشک روماتولوژی ممکن است سنجش تراکم استخوان را به طور منظم تجویز کند تا تغییرات در تراکم استخوانها را پیگیری کند و در صورت لزوم، درمان را تنظیم کند.
به طور کلی، سنجش تراکم استخوان یک ابزار حیاتی در فرآیند تشخیص پوکی استخوان توسط پزشک روماتولوژی است. این آزمایش به شناسایی زودهنگام بیماری و مدیریت موثر آن کمک میکند، و میتواند از بروز عوارض جدی مانند شکستگیهای استخوانی جلوگیری کند.
در مرکز تصویر برداری پزشکی تابا سنجش تراکم استخوان با تخصصی و بروزترین تجهیزات انجام میشود.
جهت پیشگیری از پوکی استخوان چه کارهایی باید انجام داد؟
پیشگیری از پوکی استخوان یک فرآیند مهم است که میتواند به حفظ سلامت استخوانها و جلوگیری از عوارض جدی مانند شکستگیهای استخوانی کمک کند. برای پیشگیری از این بیماری، میتوان اقدامات زیر را انجام داد:
1. مصرف کلسیم و ویتامین D کافی _ تراکم استخوان
کلسیم و ویتامین D نقش مهمی در حفظ سلامت استخوانها دارند. کلسیم به ساخت و تقویت استخوانها کمک میکند و ویتامین D به جذب بهتر کلسیم در بدن کمک مینماید. مصرف مواد غذایی غنی از کلسیم مانند لبنیات، سبزیجات برگدار و آجیل، و همچنین قرار گرفتن در معرض نور خورشید برای دریافت ویتامین D از اهمیت زیادی برخوردار است.
2. فعالیت بدنی منظم _ تراکم استخوان
ورزشهای وزنبر مانند پیادهروی، دویدن و تمرینات مقاومتی به تقویت استخوانها کمک میکنند. فعالیت بدنی منظم میتواند تراکم استخوانها را افزایش دهد و از کاهش تراکم استخوان با افزایش سن جلوگیری کند.
3. اجتناب از مصرف سیگار و الکل _ تراکم استخوان
سیگار کشیدن و مصرف زیاد الکل میتواند به کاهش تراکم استخوانها منجر شود و خطر پوکی استخوان را افزایش دهد. ترک سیگار و مصرف متعادل الکل میتواند به حفظ سلامت استخوانها کمک کند.
4. انجام سنجش تراکم استخوان _ تراکم استخوان
یکی از روشهای مؤثر در پیشگیری از پوکی استخوان، انجام منظم سنجش تراکم استخوان است. این آزمایش میتواند به تشخیص زودهنگام کاهش تراکم استخوان و ارائه راهکارهای پیشگیرانه کمک کند. سنجش تراکم استخوان به ویژه برای افرادی که در معرض خطر بالای پوکی استخوان هستند، توصیه میشود.
5. رژیم غذایی متعادل و متنوع _ تراکم استخوان
مصرف مواد غذایی حاوی مواد مغذی مختلف مانند پروتئینها، ویتامینها و مواد معدنی میتواند به سلامت کلی استخوانها کمک کند. مواد غذایی غنی از ویتامین K ، منیزیم و فسفر نیز برای حفظ سلامت استخوانها ضروری هستند.
6. مدیریت استرس _ تراکم استخوان
استرس مزمن میتواند به تولید هورمونهایی مانند کورتیزول منجر شود که ممکن است به کاهش تراکم استخوانها بیانجامد. مدیریت استرس از طریق تکنیکهای آرامسازی و فعالیتهای آرامشبخش مانند مدیتیشن و یوگا میتواند به حفظ سلامت استخوانها کمک کند.
با انجام این اقدامات و بهرهگیری از سنجش تراکم استخوان به عنوان یک ابزار مهم در پیشگیری، میتوان خطر ابتلا به پوکی استخوان را کاهش داد؛ همچنین از سلامت استخوانها در طول عمر محافظت کرد.
چه کسانی بیشتر در معرض خطر پوکی استخوان هستند؟
پوکی استخوان یک بیماری است که میتواند هر کسی را تحت تأثیر قرار دهد؛ اما برخی افراد بیشتر در معرض خطر این بیماری قرار دارند. شناخت این گروههای پرخطر و انجام منظم سنجش تراکم استخوان میتواند به تشخیص زودهنگام و پیشگیری از عوارض جدی این بیماری کمک کند.
1. زنان پس از یائسگی:
زنان پس از یائسگی به دلیل کاهش سطح هورمون استروژن بیشتر در معرض پوکی استخوان قرار دارند. استروژن نقش مهمی در حفظ تراکم استخوانها دارد و با کاهش آن، تراکم استخوانها نیز کاهش مییابد. برای این گروه، سنجش تراکم استخوان به عنوان یک ابزار کلیدی در تشخیص زودهنگام و مدیریت پوکی استخوان توصیه میشود.
2. افراد مسن:
با افزایش سن، تراکم استخوانها به طور طبیعی کاهش مییابد؛ که این امر خطر ابتلا به پوکی استخوان را افزایش میدهد. افراد مسن، به ویژه آنهایی که سابقه شکستگی استخوان دارند؛ باید به طور منظم سنجش تراکم استخوان انجام دهند تا وضعیت استخوانهای خود را بررسی کنند.
3. افرادی با سابقه خانوادگی پوکی استخوان:
افرادی که در خانوادهشان سابقه پوکی استخوان وجود دارد؛ بیشتر در معرض خطر این بیماری قرار دارند. سنجش تراکم استخوان میتواند به این افراد کمک کند تا وضعیت استخوانهای خود را زودتر ارزیابی کنند و اقدامات پیشگیرانه مناسبی انجام دهند.
4. افرادی با مصرف طولانیمدت داروهای خاص:
برخی داروها، مانند کورتیکواستروئیدها، میتوانند به کاهش تراکم استخوانها منجر شوند. افرادی که این داروها را به مدت طولانی مصرف میکنند؛ باید به طور منظم سنجش تراکم استخوان انجام دهند تا از سلامت استخوانهای خود مطمئن شوند.
5. افرادی با سبک زندگی غیرفعال:
کمبود فعالیت بدنی و ورزش نکردن میتواند منجر به کاهش تراکم استخوانها شود. افرادی که فعالیت فیزیکی کمی دارند؛ باید به اهمیت سنجش تراکم استخوان توجه ویژهای داشته باشند تا خطرات احتمالی را شناسایی و مدیریت کنند.
6. افرادی با رژیم غذایی نامتعادل:
مصرف ناکافی کلسیم و ویتامین D میتواند خطر پوکی استخوان را افزایش دهد. افرادی که رژیم غذایی نامتعادل دارند یا از مواد مغذی ضروری برای سلامت استخوانها کمبود دارند؛ نیاز بیشتری به سنجش تراکم استخوان دارند.
با توجه به این عوامل خطر، سنجش تراکم استخوان یک ابزار حیاتی برای ارزیابی و مدیریت وضعیت استخوانها در افراد پرخطر است. این آزمایش به پزشکان کمک میکند تا زودتر اقدام به تشخیص پوکی استخوان کنند و از پیشرفت این بیماری جلوگیری کنند.
داروهای درمان پوکی استخوان چیست؟
داروهای درمان پوکی استخوان به منظور افزایش تراکم استخوان، کاهش خطر شکستگیها و بهبود سلامت استخوانها تجویز میشوند. این داروها به روشهای مختلفی عمل میکنند؛ که میتوان به افزایش ساخت استخوان، کاهش تجزیه استخوان و تنظیم تعادل هورمونی اشاره کرد. در ادامه به برخی از رایجترین داروهای درمان پوکی استخوان پرداخته میشود:
1. بیسفسفوناتها (Bisphosphonates)
یکی از اصلیترین دستههای داروهای درمان پوکی استخوان بیسفسفوناتها هستند. این داروها با کاهش فعالیت سلولهای تجزیهکننده استخوان به حفظ تراکم استخوان کمک میکنند. برخی از بیسفسفوناتهای رایج شامل آلندرونات، ایباندرونات، رزیدرونات و زولدرونیک اسید هستند. این داروها معمولاً به صورت خوراکی یا تزریقی مصرف میشوند.
2. هورمون درمانی (Hormone Replacement Therapy - HRT)
هورمون درمانی، به ویژه در زنان یائسه، میتواند به عنوان یکی از داروهای درمان پوکی استخوان مؤثر باشد. این درمانها شامل استروژن و پروژسترون هستند که میتوانند به حفظ تراکم استخوان کمک کنند. هورمون درمانی برای زنانی که دارای عوامل خطر پوکی استخوان هستند، توصیه میشود.
3. رالوکسیفن (Raloxifene)
رالوکسیفن یک داروی انتخابی گیرنده استروژن است که به عنوان یکی از داروهای درمان پوکی استخوان استفاده میشود. این دارو مانند استروژن عمل کرده و تراکم استخوان را افزایش میدهد؛ اما بدون خطرات احتمالی استروژن بر سایر قسمتهای بدن هستند. رالوکسیفن به خصوص برای زنانی که نمیتوانند یا نمیخواهند هورمون درمانی انجام دهند، مفید است.
4. کلسیتونین (Calcitonin)
کلسیتونین یک هورمون طبیعی است که به تنظیم کلسیم و فسفات در بدن کمک میکند. این دارو میتواند به عنوان یکی از داروهای درمان پوکی استخوان تجویز شود و از طریق کاهش فعالیت استئوکلاستها به حفظ تراکم استخوان کمک کند. کلسیتونین معمولاً به صورت اسپری بینی یا تزریق تجویز میشود.
5. تريپاراتيد (Teriparatide)
تريپاراتيد یک شکل مصنوعی از هورمون پاراتیروئید است که به عنوان یکی از داروهای درمان پوکی استخوان برای تحریک ساخت استخوان استفاده میشود. این دارو برای افرادی که دارای تراکم استخوان بسیار پایین هستند یا شکستگیهای مکرر دارند؛ تجویز میشود و معمولاً به صورت تزریقی مصرف میشود.
6. دنوسوماب (Denosumab)
دنوسوماب یک آنتیبادی است که به عنوان یکی از داروهای درمان پوکی استخوان عمل میکند. این دارو با مهار یک پروتئین خاص به حفظ تراکم استخوان کمک میکند. دنوسوماب معمولاً به صورت تزریقی هر شش ماه یک بار تجویز میشود.
7. روموسوزوماب (Romosozumab)
روموسوزوماب یک داروی جدیدتر در دسته داروهای درمان پوکی استخوان است که با افزایش تشکیل استخوان و کاهش تجزیه استخوان عمل میکند. این دارو به صورت تزریقی و معمولاً ماهیانه تجویز میشود و برای بیمارانی که در معرض خطر بالای شکستگی هستند، توصیه میشود.
8. مکملهای کلسیم و ویتامین D
اگرچه مکملهای کلسیم و ویتامین D به تنهایی داروی درمانی محسوب نمیشوند؛ اما معمولاً به عنوان بخشی از برنامه درمان پوکی استخوان تجویز میشوند. این مکملها به حفظ تراکم استخوان و بهبود اثربخشی سایر داروهای درمان پوکی استخوان کمک میکنند.
در این بخش صرفا جهت آشنایی و کسب اطلاعات بیشتر در رابطه با داروهای درمان پوکی استخوان صحبت کردیم؛ به یاد داشته باشید که این داروها حتما باید تحت نظر پزشک مصرف شوند و ممکن است بسته به وضعیت بیمار، سن، جنسیت و عوامل خطر، داروهای مختلفی تجویز شوند. سنجش تراکم استخوان به پزشکان کمک میکند تا اثر بخشی این داروها را بررسی کرده و در صورت نیاز، درمان را تنظیم کنند.
نکات مهم قبل از انجام آزمایش سنجش تراکم استخوان
قبل از انجام آزمایش سنجش تراکم استخوان، توجه به چند نکته مهم میتواند به دقت و صحت نتایج این آزمایش کمک کند. در اینجا به برخی از این نکات کلیدی اشاره میشود:
اجتناب از مصرف مکملهای کلسیم:
توصیه میشود که حداقل ۲۴ ساعت قبل از انجام آزمایش سنجش تراکم استخوان، از مصرف مکملهای کلسیم خودداری کنید. کلسیم موجود در بدن میتواند نتایج آزمایش را تحت تأثیر قرار دهد و به همین دلیل، بهتر است از مصرف این مکملها قبل از آزمایش پرهیز کنید.
پوشیدن لباسهای راحت و بدون فلزات:
در روز آزمایش، سعی کنید لباسهای راحت و بدون زیپ، دکمه یا هر نوع فلزی بپوشید. وجود فلزات در لباس ممکن است نتایج سنجش تراکم استخوان را دچار اختلال کند. اگر لباس شما دارای فلزات است، ممکن است نیاز باشد که قبل از انجام آزمایش، آنها را درآورید.
اطلاع دادن به پزشک درباره وضعیت بارداری:
اگر باردار هستید یا احتمال بارداری وجود دارد؛ حتماً پزشک خود را مطلع کنید. هرچند که سنجش تراکم استخوان یک آزمایش با دوز پایین اشعه ایکس است؛ اما اطلاع دادن به پزشک درباره بارداری ضروری است تا از سلامت جنین اطمینان حاصل شود.
اطلاع دادن درباره داروهای مصرفی:
اگر داروهایی مصرف میکنید که ممکن است بر نتایج سنجش تراکم استخوان تأثیر بگذارند؛ مانند داروهای کورتیکواستروئید یا ضدتشنج، حتماً به پزشک خود اطلاع دهید. پزشک ممکن است بسته به نوع دارو، توصیههایی برای تنظیم زمان آزمایش یا اقدامات دیگری داشته باشد.
عدم انجام آزمایشهای دیگر با اشعه ایکس در همان روز:
اگر قرار است در همان روز یا روزهای نزدیک آزمایش سنجش تراکم استخوان، آزمایشهای دیگری با اشعه ایکس انجام دهید؛ حتماً به پزشک خود اطلاع دهید. انجام همزمان چندین آزمایش با اشعه ایکس ممکن است نتایج سنجش تراکم استخوان را تحت تأثیر قرار دهد.
حفظ آرامش و استراحت کافی:
قبل از انجام آزمایش، بهتر است استراحت کافی داشته باشید و از استرس و نگرانی پرهیز کنید. حفظ آرامش به انجام دقیقتر آزمایش کمک میکند.
با رعایت این نکات قبل از انجام سنجش تراکم استخوان ، میتوانید به دقت و صحت نتایج آزمایش کمک کنید؛ همچنین از تشخیص صحیح وضعیت استخوانهای خود مطمئن شوید. این نکات همچنین به پزشک شما کمک میکند تا بر اساس نتایج دقیق، توصیهها و برنامه درمانی مناسبی را برای حفظ و بهبود سلامت استخوانها ارائه دهد.
شما هموطنان عزیز میتوانید جهت برقراری ارتباط با مجموعه تابا با شماره مرکز در ارتباط باشید یا از طریق سایت با همکاران تابا تماس بگیرید.
آزمایش سنجش تراکم استخوان در چه قسمتهایی از بدن انجام میشود؟
آزمایش سنجش تراکم استخوان معمولاً در قسمتهایی از بدن انجام میشود که بیشتر در معرض خطر کاهش تراکم استخوان و شکستگی قرار دارند. این قسمتها شامل موارد زیر است:
1) ستون فقرات:
ستون فقرات به ویژه در ناحیه کمر یکی از نقاط اصلی است که سنجش تراکم استخوان در آن انجام میشود. این ناحیه از بدن به دلیل تحمل وزن زیاد و فشارهای مکانیکی مستعد کاهش تراکم استخوان و شکستگی است. آزمایش در این قسمت میتواند اطلاعات دقیقی درباره وضعیت استخوانها و خطر پوکی استخوان ارائه دهد.
2) لگن:
سنجش تراکم استخوان در ناحیه لگن یکی دیگر از قسمتهای مهم بدن است که در معرض خطر بالای شکستگی قرار دارد. به خصوص در افراد مسن، شکستگیهای لگن بسیار رایج است و میتواند عوارض جدی به دنبال داشته باشد. اندازهگیری تراکم استخوان در این ناحیه به ارزیابی دقیق خطر شکستگی کمک میکند.
3) مچ دست:
مچ دست نیز یکی از نقاطی است که در آن سنجش تراکم استخوان انجام میشود. این قسمت از بدن به ویژه در افرادی که به زمین میافتند یا از دستان خود برای جلوگیری از سقوط استفاده میکنند؛ مستعد شکستگی است. سنجش تراکم استخوان در مچ دست میتواند اطلاعات مفیدی در مورد سلامت کلی استخوانها ارائه دهد.
4) تمام بدن:
در برخی موارد، پزشک ممکن است تصمیم بگیرد که سنجش تراکم استخوان را به صورت جامعتری و در سراسر بدن انجام دهد. این نوع آزمایش به ویژه برای ارزیابی کلی سلامت استخوانها و شناسایی نواحی مختلف بدن که ممکن است در معرض خطر باشند، مفید است.
5) گردن استخوان ران:
این قسمت از بدن نیز یکی از نقاط مهم است که سنجش تراکم استخوان در آن انجام میشود. گردن استخوان ران به دلیل تحمل وزن بدن و فعالیتهای روزمره مانند راه رفتن و دویدن، مستعد کاهش تراکم استخوان و شکستگی است. اندازهگیری تراکم استخوان در این ناحیه به ارزیابی خطر شکستگی کمک میکند.
با انجام سنجش تراکم استخوان در بهترین مرکز تصویربرداری پزشکی، مرکز تابا در این قسمتهای بدن، پزشکان میتوانند به طور دقیقتری وضعیت سلامت استخوانها را ارزیابی کنند؛ همچنین اقدامات پیشگیرانه یا درمانی مناسب را برای جلوگیری از پوکی استخوان و شکستگیهای مرتبط ارائه دهند.
چند وقت یک بار باید آزمایش سنجش تراکم استخوان انجام داد؟
تعداد دفعات انجام آزمایش سنجش تراکم استخوان بسته به وضعیت سلامت فرد، سن، جنسیت، سابقه پزشکی و وجود عوامل خطر متفاوت است. به طور کلی، توصیههای زیر برای انجام منظم این آزمایش وجود دارد:
• زنان پس از یائسگی:
زنان پس از یائسگی به دلیل کاهش سطح استروژن و افزایش خطر پوکی استخوان، به انجام منظم سنجش تراکم استخوان نیاز دارند. معمولاً توصیه میشود اولین آزمایش در حدود سن ۶۵ سالگی انجام شود؛ مگر اینکه عوامل خطر بیشتری وجود داشته باشد. در این صورت، ممکن است پزشک پیشنهاد دهد که آزمایش زودتر انجام شود. اگر نتایج آزمایش طبیعی باشد؛ ممکن است هر ۲ تا ۳ سال یک بار این آزمایش تکرار شود.
• مردان بالای ۷۰ سال:
مردان نیز با افزایش سن در معرض خطر پوکی استخوان قرار میگیرند. برای مردان بالای ۷۰ سال، انجام سنجش تراکم استخوان توصیه میشود. اگر نتایج طبیعی باشد، ممکن است پزشک تکرار آزمایش را هر ۲ تا ۳ سال یک بار توصیه کند.
• افرادی با عوامل خطر بالا:
افرادی که دارای عوامل خطر مانند سابقه خانوادگی پوکی استخوان، مصرف طولانیمدت داروهای خاص مانند کورتیکواستروئیدها، یا بیماریهای مزمنی هستند؛ که بر سلامت استخوان تأثیر میگذارد، ممکن است نیاز به انجام سنجش تراکم استخوان در فواصل کوتاهتری داشته باشند. پزشک ممکن است بسته به شدت عوامل خطر، هر ۱ تا ۲ سال یک بار این آزمایش را توصیه کند.
• افراد با نتایج غیرطبیعی:
اگر نتایج سنجش تراکم استخوان نشاندهنده کاهش تراکم استخوان یا پوکی استخوان باشد؛ پزشک ممکن است توصیه کند که آزمایش در فواصل کوتاهتری، مثلاً هر ۱ تا ۲ سال، تکرار شود؛ تا اثربخشی درمان یا تغییرات در تراکم استخوانها را پیگیری کند.
• پس از درمانهای خاص:
در صورتی که درمان خاصی برای افزایش تراکم استخوان آغاز شده باشد؛ پزشک ممکن است نیاز به سنجش تراکم استخوان در فواصل منظم برای ارزیابی اثربخشی درمان و تنظیم آن داشته باشد.
به طور کلی، تعیین دقیق تعداد دفعات انجام سنجش تراکم استخوان به وضعیت هر فرد بستگی دارد و باید با مشاوره پزشک انجام شود. این آزمایش میتواند به تشخیص زودهنگام پوکی استخوان و جلوگیری از عوارض جدی مانند شکستگیهای استخوانی کمک کند.
دگزا (DEXA) روش رایج برای تست سنجش تراکم استخوان چگونه است؟
دگزا (DEXA) که به عنوان Dual-Energy X-ray Absorptiometry نیز شناخته میشود؛ یکی از رایجترین و دقیقترین روشها برای سنجش تراکم استخوان است. این روش از دو پرتو اشعه ایکس با انرژیهای مختلف برای اندازهگیری تراکم مواد معدنی در استخوانها استفاده میکند. در ادامه به نحوه انجام این آزمایش و ویژگیهای آن پرداخته میشود:
1) نحوه انجام آزمایش:
در طول آزمایش دگزا، بیمار بر روی یک میز تختمانند قرار میگیرد. دستگاه دگزا شامل یک منبع پرتو اشعه ایکس و یک آشکارساز است که در دو طرف بدن قرار میگیرند. پرتوهای اشعه ایکس از بدن عبور میکنند و آشکارساز میزان جذب این پرتوها توسط استخوانها را اندازهگیری میکند. این اطلاعات به کامپیوتر منتقل میشود و تراکم استخوانها در مناطق مختلف بدن، مانند ستون فقرات، لگن و مچ دست، محاسبه میشود.
2) مدت زمان آزمایش:
آزمایش دگزا به طور معمول بین ۱۰ تا ۳۰ دقیقه طول میکشد. این آزمایش کاملاً غیرتهاجمی و بدون درد است و بیمار نیاز به هیچگونه بیحسی یا داروی خاصی ندارد. بیمار تنها نیاز دارد که در طول انجام آزمایش به آرامی و بدون حرکت بر روی میز دراز بکشد.
3) دقت و کارایی:
دگزا یکی از دقیقترین روشها برای سنجش تراکم استخوان است و به دلیل دوز پایین اشعه ایکس که استفاده میکند؛ بسیار ایمن است. این روش میتواند تغییرات کوچک در تراکم استخوان را با دقت بالا شناسایی کند؛ همچنین به پزشکان این امکان را میدهد که خطر پوکی استخوان و شکستگیهای مرتبط را به خوبی ارزیابی کنند.
4) تفسیر نتایج:
نتایج آزمایش دگزا به صورت عددی به نام T-score و Z-score گزارش میشود. T-score میزان تراکم استخوان بیمار را با یک فرد بالغ سالم مقایسه میکند و Z-score تراکم استخوان بیمار را با افرادی که سن و جنس مشابه دارند، مقایسه میکند. بر اساس این نمرات، پزشک میتواند تشخیص دهد که آیا بیمار در معرض خطر پوکی استخوان قرار دارد یا خیر.
5) پیگیری و اقدامات بعدی:
بر اساس نتایج دگزا، پزشک ممکن است توصیههایی برای تغییرات در رژیم غذایی، فعالیتهای بدنی، یا مصرف داروها ارائه دهد. همچنین ممکن است انجام آزمایشهای دورهای برای پیگیری وضعیت تراکم استخوان توصیه شود.
به طور کلی، دگزا یک روش استاندارد و معتبر برای سنجش تراکم استخوان است که به تشخیص زودهنگام پوکی استخوان و اتخاذ اقدامات پیشگیرانه و درمانی مناسب کمک میکند.
مزایا و محدودیتهای دگزا
• دقت و حساسیت بالا:
دگزا یکی از دقیقترین روشهای موجود برای سنجش تراکم استخوان است. این روش میتواند تغییرات کوچک در تراکم استخوان را با دقت بالا شناسایی کند؛ همچنین به پزشکان امکان میدهد که خطر پوکی استخوان و شکستگیهای مرتبط را بهخوبی ارزیابی کنند.
• ایمنی بالا:
دگزا از دو پرتو اشعه ایکس با دوز پایین استفاده میکند؛ که آن را به یک روش ایمن برای بیماران تبدیل میکند. میزان اشعهای که در این آزمایش به بدن وارد میشود؛ بسیار کم است و خطرات مربوط به آن در مقایسه با سایر روشهای تصویربرداری ناچیز است.
• غیرتهاجمی و بدون درد:
این آزمایش کاملاً غیرتهاجمی است و نیاز به بیحسی یا جراحی ندارد. بیمار تنها باید به آرامی روی تخت دستگاه دراز بکشد و هیچ دردی را تجربه نمیکند.
• سرعت و راحتی:
آزمایش دگزا معمولاً بین ۱۰ تا ۳۰ دقیقه طول میکشد و نیاز به آمادگی خاصی ندارد. این روش راحت و سریع است و بیمار میتواند بلافاصله پس از آزمایش به فعالیتهای روزانه خود بازگردد.
• قابلیت تکرار:
به دلیل ایمنی و دقت بالا، دگزا میتواند بهصورت دورهای و منظم برای پیگیری تغییرات در تراکم استخوان انجام شود؛ که این امکان را فراهم میکند تا پزشک بتواند اثربخشی درمانها را ارزیابی و در صورت نیاز تنظیم کند.
• محدودیت در اندازهگیری در برخی نواحی بدن:
اگرچه دگزا در اندازهگیری تراکم استخوان در مناطق مهمی مانند ستون فقرات و لگن بسیار دقیق است؛ اما ممکن است در سایر نواحی بدن کمتر دقیق باشد. همچنین، برای افراد با انحرافات استخوانی یا جراحیهای قبلی ممکن است نتایج دقیقی ارائه ندهد.
• محدودیت در تشخیص سایر مشکلات استخوانی:
دگزا فقط تراکم استخوان را اندازهگیری میکند و نمیتواند سایر مشکلات استخوانی مانند شکستگیها، عفونتها یا تومورها را تشخیص دهد. بنابراین، برای ارزیابی کلی وضعیت استخوانی، ممکن است نیاز به سایر روشهای تصویربرداری نیز باشد.
• تأثیر عوامل خارجی:
برخی عوامل مانند وجود فلزات در لباس، مصرف مکملهای کلسیم قبل از آزمایش، یا وضعیت بدن در هنگام انجام آزمایش میتواند بر دقت نتایج تأثیر بگذارد. به همین دلیل، رعایت دقیق دستورالعملهای قبل از انجام آزمایش بسیار مهم است.
• هزینه و دسترسی:
در برخی مناطق، دسترسی به دستگاههای دگزا ممکن است محدود باشد و این آزمایش هزینهبر باشد. در نتیجه، ممکن است برای برخی افراد انجام این آزمایش بهطور منظم دشوار باشد.
• محدودیتهای مربوط به سن و جمعیت خاص:
نتایج دگزا ممکن است در افراد جوانتر یا کسانی که تراکم استخوان آنها به دلایل غیرمرتبط با پوکی استخوان پایین است؛ بهطور دقیق تفسیر نشود. همچنین، در برخی از جمعیتها ممکن است نیاز به استانداردهای متفاوتی برای تفسیر نتایج باشد.
به طور کلی، دگزا یک ابزار بسیار مفید و معتبر برای سنجش تراکم استخوان و ارزیابی خطر پوکی استخوان است؛ اما باید در نظر داشت که مانند هر روش دیگری، محدودیتهایی دارد که باید توسط پزشک مورد توجه قرار گیرد.
انواع دستگاه سنجش تراکم استخوان
دستگاههای سنجش تراکم استخوان در انواع مختلفی وجود دارند که هر کدام با استفاده از تکنولوژیهای متفاوت، تراکم استخوان را اندازهگیری میکنند. در زیر به انواع اصلی دستگاههای سنجش تراکم استخوان اشاره شده است:
دستگاه دگزا DEXA
دگزا رایجترین و دقیقترین روش برای سنجش تراکم استخوان است. این دستگاه از دو پرتو اشعه ایکس با انرژیهای مختلف برای اندازهگیری تراکم مواد معدنی استخوان استفاده میکند. دستگاه دگزا به ویژه برای اندازهگیری تراکم استخوان در ستون فقرات، لگن و مچ دست بسیار مناسب است.
دستگاه اولتراسوند (Ultrasound Bone Densitometry)
این دستگاه از امواج صوتی برای ارزیابی تراکم استخوان استفاده میکند. دستگاههای اولتراسوند به طور معمول برای اندازهگیری تراکم استخوان در نواحی مانند پاشنه پا یا مچ دست به کار میروند. این روش به دلیل غیرتهاجمی بودن و عدم استفاده از اشعه، ایمنتر است؛ اما دقت آن نسبت به دگزا کمتر است و معمولاً به عنوان یک روش غربالگری اولیه استفاده میشود.
دستگاه MRI (Magnetic Resonance Imaging)
MRI معمولاً برای سنجش تراکم استخوان به کار نمیرود؛ اما در برخی موارد خاص، میتواند برای ارزیابی تغییرات در تراکم استخوان و تشخیص بیماریهای مرتبط با استخوان مفید باشد. MRI بدون استفاده از اشعه و با استفاده از میدان مغناطیسی و امواج رادیویی کار میکند.
هر کدام از این دستگاهها دارای مزایا و معایب خاص خود هستند؛ انتخاب مناسبترین دستگاه برای سنجش تراکم استخوان بستگی به نیازهای خاص بیمار، نوع استخوان مورد بررسی، و همچنین امکانات موجود در مراکز درمانی دارد.
عوامل اصلی در استحکام استخوان ترابکولار
استخوان ترابکولار، که به عنوان استخوان اسفنجی نیز شناخته میشود؛ یکی از دو نوع اصلی بافت استخوانی در بدن است و به دلیل ساختار خاص خود نقش مهمی در استحکام و پایداری استخوانها دارد. عوامل مختلفی در استحکام استخوان ترابکولار تأثیرگذار هستند که در ادامه به توضیح آنها پرداخته میشود. همچنین سنجش تراکم استخوان میتواند به ارزیابی میزان استحکام این نوع استخوان کمک کند.
تراکم مواد معدنی استخوان (BMD)
یکی از عوامل اصلی در استحکام استخوان ترابکولار، تراکم مواد معدنی استخوان یا BMD است. هرچه تراکم مواد معدنی در استخوان ترابکولار بیشتر باشد؛ استخوان قویتر و مقاومتر خواهد بود. سنجش تراکم استخوان از طریق دگزا (DEXA) یا سایر روشها میتواند میزان BMD را در استخوان ترابکولار اندازهگیری کرده و به ارزیابی خطر پوکی استخوان و شکستگی کمک کند.
کیفیت کلاژن
کلاژن یکی از اجزای اصلی ماتریکس خارج سلولی استخوان است که به انعطافپذیری و استحکام استخوان کمک میکند. کیفیت و میزان کلاژن موجود در استخوان ترابکولار نقش مهمی در استحکام آن دارد. سنجش تراکم استخوان میتواند اطلاعاتی در مورد کیفیت کلی استخوان ارائه دهد که مرتبط با میزان کلاژن و مواد معدنی در آن است. جهت دریافت نوبت آزمایش سنجش تراکم استخوان میتوانید با همکاران مجموعه تصویربرداری تابا در ارتباط باشید.
سن و هورمونها
سن و تغییرات هورمونی از جمله عواملی هستند که میتوانند بر استحکام استخوان ترابکولار تأثیر بگذارند. بهویژه در زنان پس از یائسگی، کاهش سطح استروژن منجر به کاهش تراکم استخوان ترابکولار و افزایش خطر شکستگی میشود. سنجش تراکم استخوان میتواند کاهش تراکم و استحکام استخوان ترابکولار را با افزایش سن شناسایی کند.
فعالیت فیزیکی و تغذیه
فعالیتهای بدنی که وزن را به استخوانها اعمال میکنند؛ مانند پیادهروی یا دویدن، به تقویت استخوان ترابکولار کمک میکنند. همچنین، مصرف کافی کلسیم و ویتامین D برای حفظ تراکم و استحکام استخوان ضروری است. سنجش تراکم استخوان میتواند نشان دهد که آیا سبک زندگی و تغذیه به طور مؤثر در حفظ استحکام استخوان ترابکولار نقش دارند یا خیر.
عوامل ژنتیکی
عوامل ژنتیکی نیز در تعیین تراکم و استحکام استخوان ترابکولار نقش دارند. سنجش تراکم استخوان میتواند به تشخیص افرادی که به دلیل عوامل ژنتیکی در معرض خطر پوکی استخوان هستند؛ کمک کند و به آنها امکان دهد تا اقدامات پیشگیرانه مناسب را انجام دهند.
در نتیجه، استحکام استخوان ترابکولار به مجموعهای از عوامل بستگی دارد؛ که تراکم مواد معدنی، ساختار میکروآرچیتکتونیک، کیفیت کلاژن، سن، هورمونها، فعالیت فیزیکی، تغذیه، و عوامل ژنتیکی را شامل میشود. سنجش تراکم استخوان یک ابزار مهم برای ارزیابی و نظارت بر این عوامل است و میتواند به پیشگیری و مدیریت پوکی استخوان کمک کند.
عوامل تاثیرگذار روی تراکم استخوان
تراکم استخوان یکی از شاخصهای مهم سلامت استخوان است و تحت تأثیر عوامل مختلفی قرار دارد. تراکم استخوان به میزان مواد معدنی موجود در استخوانها اشاره دارد و هرچه این تراکم بیشتر باشد، استخوانها قویتر و مقاومتر خواهند بود. سنجش تراکم استخوان به عنوان یک ابزار کلیدی برای ارزیابی این شاخص مورد استفاده قرار میگیرد و میتواند تأثیر عوامل مختلف بر تراکم استخوان را نشان دهد. در ادامه به بررسی عوامل تأثیرگذار بر تراکم استخوان پرداخته میشود:
1) سن:
با افزایش سن، تراکم استخوان به طور طبیعی کاهش مییابد. این کاهش بهویژه در زنان پس از یائسگی به دلیل کاهش سطح هورمون استروژن شدیدتر است. سنجش تراکم استخوان بهویژه در افراد مسن توصیه میشود تا کاهش تراکم استخوان به موقع شناسایی و مدیریت شود.
2) جنسیت:
زنان بهویژه پس از یائسگی بیشتر در معرض کاهش تراکم استخوان و پوکی استخوان هستند. مردان نیز با افزایش سن ممکن است تراکم استخوان خود را از دست بدهند؛ اما معمولاً روند آن کندتر است. سنجش تراکم استخوان میتواند بهطور خاص در زنان برای پیشگیری از عوارض پوکی استخوان مؤثر باشد.
3) تغذیه:
مصرف کافی کلسیم و ویتامین D برای حفظ تراکم استخوان ضروری است. کلسیم به عنوان جزء اصلی مواد معدنی استخوان شناخته میشود و ویتامین D به جذب بهتر کلسیم در بدن کمک میکند. سنجش تراکم استخوان میتواند نشاندهنده نیاز به تغییرات در رژیم غذایی یا مصرف مکملها برای حفظ سلامت استخوانها باشد.
4) فعالیت فیزیکی:
ورزشهای وزنبر مانند پیادهروی، دویدن و تمرینات مقاومتی به تقویت استخوانها و افزایش تراکم استخوان کمک میکنند. کمبود فعالیت بدنی میتواند به کاهش تراکم استخوان منجر شود. سنجش تراکم استخوان میتواند به ارزیابی اثربخشی فعالیتهای بدنی بر سلامت استخوانها کمک کند.
5) عوامل ژنتیکی:
ژنتیک نقش مهمی در تعیین تراکم استخوان دارد. افرادی که در خانوادهشان سابقه پوکی استخوان وجود دارد؛ ممکن است بیشتر در معرض خطر کاهش تراکم استخوان باشند. سنجش تراکم استخوان میتواند به تشخیص زودهنگام افرادی که به دلیل عوامل ژنتیکی در معرض خطر هستند، کمک کند.
6) مصرف داروها:
برخی داروها مانند کورتیکواستروئیدها میتوانند بر تراکم استخوان تأثیر منفی داشته باشند و خطر پوکی استخوان را افزایش دهند. سنجش تراکم استخوان میتواند به پیگیری اثرات داروها بر سلامت استخوانها و تنظیم درمانهای مناسب کمک کند.
7) هورمونها:
هورمونهای جنسی مانند استروژن و تستوسترون نقش مهمی در حفظ تراکم استخوان دارند. کاهش سطح این هورمونها میتواند منجر به کاهش تراکم استخوان شود. سنجش تراکم استخوان میتواند به ارزیابی تأثیر تغییرات هورمونی بر سلامت استخوانها کمک کند.
8) سبک زندگی:
عوامل سبک زندگی مانند مصرف سیگار و الکل میتوانند تراکم استخوان را کاهش دهند. همچنین، استرس مزمن و کمبود خواب نیز میتوانند به سلامت استخوانها آسیب برسانند. سنجش تراکم استخوان میتواند تأثیر این عوامل را بر تراکم استخوان نشان دهد و به تعیین نیاز به تغییرات در سبک زندگی کمک کند.
سنجش تراکم استخوان یک ابزار حیاتی برای ارزیابی سلامت استخوانها و تأثیر عوامل مختلف بر تراکم آنها است. این آزمایش میتواند به پیشگیری از پوکی استخوان و شکستگیهای مرتبط با آن کمک کند و نقش مهمی در حفظ سلامت کلی بدن ایفا کند.
چند راه برای بالا بردن تراکم استخوان
افزایش تراکم استخوان یکی از مهمترین اقدامات برای حفظ سلامت استخوانها و پیشگیری از پوکی استخوان است. تراکم استخوان به میزان مواد معدنی موجود در استخوانها اشاره دارد و هرچه این تراکم بیشتر باشد؛ استخوانها قویتر و مقاومتر خواهند بود. سنجش تراکم استخوان میتواند به ارزیابی وضعیت تراکم استخوان و تشخیص نیاز به اقدامات بیشتر برای بهبود آن کمک کند. در ادامه به چند راهکار مؤثر برای بالا بردن تراکم استخوان پرداخته میشود:
مصرف کافی کلسیم:
کلسیم یکی از اجزای اصلی سازنده استخوان است و نقش حیاتی در افزایش تراکم استخوان دارد. مصرف مواد غذایی غنی از کلسیم مانند لبنیات، سبزیجات برگدار، بادام و ماهیهای با استخوانهای نرم میتواند به تقویت استخوانها کمک کند. سنجش تراکم استخوان میتواند نشان دهد که آیا مصرف کلسیم کافی است یا نیاز به افزایش مصرف آن وجود دارد.
دریافت ویتامین D
ویتامین D به جذب بهتر کلسیم در بدن کمک میکند و به همین دلیل برای افزایش تراکم استخوان ضروری است. این ویتامین از طریق قرار گرفتن در معرض نور خورشید و مصرف غذاهایی مانند ماهیهای چرب، زرده تخممرغ و لبنیات غنیشده به دست میآید. سنجش تراکم استخوان میتواند تأثیر مصرف ویتامین D بر تراکم استخوان را ارزیابی کند.
فعالیت بدنی منظم
ورزشهای وزنبر مانند پیادهروی، دویدن، تمرینات مقاومتی و وزنهبرداری به تقویت استخوانها و افزایش تراکم آنها کمک میکنند. فعالیتهای فیزیکی منظم فشار مکانیکی بر استخوانها وارد میکنند که باعث تحریک سلولهای استخوانساز و افزایش تراکم استخوان میشود. سنجش تراکم استخوان میتواند میزان اثربخشی این تمرینات بر سلامت استخوانها را نشان دهد.
مصرف مکملهای مناسب
در صورتی که رژیم غذایی به تنهایی نتواند نیازهای بدن به کلسیم و ویتامین D را تأمین کند؛ مصرف مکملها میتواند یک راهکار مناسب برای افزایش تراکم استخوان باشد. سنجش تراکم استخوان میتواند نشان دهد که آیا مصرف مکملها به بهبود تراکم استخوان کمک کرده است یا خیر.
ترک سیگار و کاهش مصرف الکل:
سیگار کشیدن و مصرف زیاد الکل میتواند به کاهش تراکم استخوان و افزایش خطر پوکی استخوان منجر شود. ترک سیگار و مصرف معتدل الکل میتواند به حفظ و افزایش تراکم استخوان کمک کند. سنجش تراکم استخوان میتواند تغییرات مثبت در تراکم استخوان پس از انجام این اقدامات را ارزیابی کند.
مصرف پروتئین کافی:
پروتئین یکی از اجزای اساسی بافت استخوانی است و مصرف کافی آن میتواند به تقویت و افزایش تراکم استخوان کمک کند. منابع پروتئین شامل گوشت، ماهی، تخممرغ، حبوبات و محصولات لبنی هستند. سنجش تراکم استخوان میتواند تأثیر مصرف پروتئین بر سلامت استخوانها را نشان دهد.
مراقبتهای هورمونی:
در برخی موارد، کاهش تراکم استخوان ممکن است به دلیل کاهش سطح هورمونهای جنسی مانند استروژن یا تستوسترون باشد. درمانهای هورمونی ممکن است برای افزایش تراکم استخوان مؤثر باشند. سنجش تراکم استخوان میتواند کمک کند تا اثر این درمانها بر تراکم استخوان ارزیابی شود.
پیشگیری و درمان زودهنگام:
سنجش تراکم استخوان به تشخیص زودهنگام کاهش تراکم استخوان کمک میکند و این امکان را فراهم میکند تا اقدامات پیشگیرانه و درمانی زودتر آغاز شود. درمانهای پیشگیرانه مانند داروهای ضد پوکی استخوان میتوانند به حفظ و افزایش تراکم استخوان کمک کنند.
افزایش تراکم استخوان یک فرآیند چندجانبه است که شامل تغییرات در رژیم غذایی، فعالیت بدنی، مصرف مکملها و مراقبتهای هورمونی است. سنجش تراکم استخوان یک ابزار کلیدی برای ارزیابی و پیگیری این تغییرات است و میتواند به حفظ سلامت استخوانها و پیشگیری از پوکی استخوان کمک کند.
تحلیل برگه جواب سنجش تراکم استخوان
تحلیل برگه جواب سنجش تراکم استخوان یکی از مراحل مهم در ارزیابی سلامت استخوانها و تشخیص پوکی استخوان است. این آزمایش که معمولاً با استفاده از دستگاه دگزا (DEXA) انجام میشود؛ نتایجی به صورت عددی ارائه میدهد که به پزشک کمک میکند وضعیت تراکم استخوان بیمار را ارزیابی کند. در ادامه به توضیح اجزای اصلی برگه جواب سنجش تراکم استخوان و نحوه تحلیل آن پرداخته میشود:
T-Score
T-Score یکی از شاخصهای اصلی در برگه جواب سنجش تراکم استخوان است. این نمره نشان میدهد که تراکم استخوان بیمار نسبت به تراکم استخوان یک فرد بالغ سالم در اوج تراکم استخوانی (معمولاً حدود سن ۳۰ سالگی) چقدر متفاوت است.
T-Score بالاتر از -1: تراکم استخوان طبیعی است.
T-Score بین -1 تا -2.5: تراکم استخوان کاهش یافته و بیمار در مرحلهی استئوپنی (کاهش تراکم استخوان) قرار دارد.
T-Score کمتر از -2.5: بیمار به پوکی استخوان مبتلا است و در معرض خطر بالای شکستگی قرار دارد.
Z-Score
Z-Score تراکم استخوان بیمار را نسبت به افراد همسن و همجنس او مقایسه میکند. این نمره بیشتر برای ارزیابی در کودکان، جوانان و زنان پیش از یائسگی استفاده میشود.
Z-Score بالاتر از -2: تراکم استخوان طبیعی برای سن و جنس بیمار است.
Z-Score کمتر از -2: تراکم استخوان کمتر از حد انتظار برای سن و جنس بیمار است که میتواند نیاز به بررسیهای بیشتر داشته باشد.
بخشهای مختلف بدن:
برگه جواب سنجش تراکم استخوان معمولاً نتایج مربوط به قسمتهای مختلف بدن، مانند ستون فقرات (Lumbar Spine)، لگن (Hip)، و مچ دست (Forearm) را نشان میدهد. هر کدام از این قسمتها ممکن است نمرات T-Score و Z-Score متفاوتی داشته باشند. این نمرات به پزشک کمک میکنند تا نقاطی از بدن که بیشتر در معرض خطر پوکی استخوان و شکستگی هستند را شناسایی کند.
نمودارها و تصاویر:
در برخی از برگههای جواب، نمودارها یا تصاویر استخوانی نیز ارائه میشوند که تراکم استخوان را به صورت بصری نمایش میدهند. این نمودارها میتوانند به پزشک کمک کنند تا تغییرات تراکم استخوان در طول زمان را پیگیری کند.
پیشنهادات و توصیهها:
برخی از برگههای جواب شامل بخشهایی با پیشنهادات یا توصیههایی برای پزشک یا بیمار هستند. این بخش ممکن است شامل توصیههایی برای تغییرات در سبک زندگی، مصرف مکملها، یا نیاز به درمانهای خاص باشد.
پیگیریهای بعدی:
بر اساس نتایج سنجش تراکم استخوان، پزشک ممکن است توصیه کند که آزمایشهای دیگری برای بررسی بیشتر یا پیگیری منظم تراکم استخوان انجام شود. اگر تراکم استخوان پایین باشد؛ ممکن است درمانهایی مانند مصرف داروهای تقویتکننده استخوان یا تغییرات در رژیم غذایی و ورزش تجویز شود.
تحلیل کلی:
تحلیل برگه جواب سنجش تراکم استخوان نیاز به تفسیر دقیق توسط پزشک دارد. این نتایج به پزشک کمک میکند تا وضعیت سلامت استخوانهای بیمار را ارزیابی کرده و در صورت نیاز اقدامات درمانی مناسب را انجام دهد. سنجش تراکم استخوان یک ابزار مهم در تشخیص و پیشگیری از پوکی استخوان و کاهش خطر شکستگیهای مرتبط با آن است.
سخن پایانی:
متاسفانه امروزه مشکلاتی که استخوانها را تحت تاثیر قرار میدهند کم نیستند و همه ما ممکن است آنها را تجربه کنیم. به همین علت برای افزایش سلامتی، مرکز تابا شرایطی را فراهم کرده است تا شما به راحتی با دریافت نوبت آنلاین؛ اقدامات لازم را برای سنجش تراکم استخوان در شیراز انجام دهید.
انتشار: الهام صمصامیان