پوکی استخوان یکی دیگر از مشکلات رایج در بین افراد است. این بیماری باعث میشود تا استخوانهای بدن بسیار ضعیف و شکننده باشند، بنابراین کوچکترین ضربه هم ممکن است باعث آسیب دیدگی شود؛ به طوری که فشارهای خفیف و زمین خوردن موجب شکستگی و آسیب دیدگی استخوان میشوند.
بنابراین برای پیشگیری از پوکی استخوان لازم است با این بیماری بیشتر آَشنا شویم و اقدامات لازم را در جهت کاهش ابتلا به آن انجام دهیم. یکی از راههای تشخیص آن انجام تست سنجش تراکم استخوان میباشد. مرکز تصویربرداری پزشکی تابا با استفاده از تجهیزات مدرن و همچنین همکاری با کادر پزشکی متخصص؛ در کنار شماست تا اطلاعات کامل و دقیقتری از سلامت استخوان را در اختیارتان قرار دهد.
در این مطلب به صورت کامل در مورد پوکی استخوان صحبت میکنیم و هر آنچه که نیاز است بدانید را به صورت کامل توضیح میدهیم. در ادامه موارد زیر را بررسی میکنیم.
- پوکی استخوان چیست؟
- علائم پوکی استخوان
- مراحل تشخیص پوکی استخوان
- درمان پوکی استخوان
- راههای پیشگیری از پوکی استخوان
با استفاده از سامانه نوبت دهی غیر حضوری، می توانید به راحتی و از طریق کلیک بر روی دکمه زیر، در سریعترین و دقیقترین مرکز تصویری برداری پزشکی (تابا) نوبت دریافت کنید.
پوکی استخوان چیست؟
برای درک بهتر بهتر این مطلب بهتر است در ابتدا با تراکم استخوان آشنا شویم. در ابتدای تشکیل جنین، به تدریج کلسیم در استخوانها رسوب میکند و در زمان رسیدن به سن بلوغ و جوانی تقریبا استخوانها متراکم میشوند.
با افزایش سن کلسیم در استخوان ها کاهش مییابد و به مرور بافت استخوان ضعیف میشود و به اصطلاح فرد به پوکی استخوان مبتلا میشود. بنابراین استحکام استخوانها کاهش پیدا میکند و در مقابل خاصیت شکنندگی آن افزایش مییابد. در حقیقت این بیماری هنگامی رخ میدهد که تعادل میان تشکیل استخوان جدید و تجزیه استخوان قدیمی بهم بخورد.
معمولا تا سن 25 سالگی تراکم استخوان به حداکثر مقدار خودش میرسد و سپس در گذر زمان تراکم آن کاهش پیدا میکند. البته سرعت کاهش تراکم استخوان در خانمها پس از یائسگی افزایش مییابد. برای اطلاعات بیشتر در مورد تراکم استخوان، پیشنهاد میکنیم مطلب زیر را مطالعه کنید.
علائم پوکی استخوان
به صورت کلی پوکی استخوان در مراحل اولیه علائم و نشانههای خاصی ندارد. اما هنگامی که متوجه شوید استخوانهایتان به علت این بیماری ضعیف شدهاند، ممکن است علائم و نشانههای زیر را تجربه کنید.
1) شکستگیهای مکرر: با کوچکترین ضربات استخوانها خصوصا در ناحیه مچ دست، ستون فقرات، لگن و … دچار شکستگی میشوند.
2) کاهش ارتفاع قد
3) کمر درد: پوکی استخوان به خودی خود باعث کمر درد نمیشود؛ اما ستون فقرات را ضعیف میکند. به همین علت دیگر نمیتواند استرسهای (کشش) عادی را تحمل کند.
4) تغییر انحنای ستون فقرات
5) کاهش ارتفاع لثهها: لثهها به استخوان فک متصل هستند. با کاهش ارتفاع استخوان فک، ارتفاع لثهها نیز کاهش مییابد.
بیماران محترم برای دریافت تصاویر پزشکی خود به صورت مجازی و بدون نیاز به حضور در مرکز تابا، می توانید از طریق کلیک بر روی دکمه زیر و وارد کردن مشخصات، تصاویر پزشکی خود را دریافت کنند.
عواملی که خطر ابتلا به پوکی استخوان را تشدید میکند!
از آن جایی که پوکی استخوان در مراحل اول نشانه خاصی ندارد، ممکن است شما متوجه ضعیف شدن استخوانهایتان نشوید. به همین علت این بیماری به عنوان “بیماری خاموش” نیز شناخته میشود. در این بیماری احتمال شکستگی استخوان افزایش و در مقابل حجم توده استخوانی کاهش پیدا میکند. در ادامه در مورد عوامل تشدید کننده پوکی استخوان به صورت کامل صحبت میکنیم.
1) مشکلات پزشکی و بیماریها
برخی از مشکلات پزشکی و بیماریها میتوانند باعث پوکی استخوان شوند. این بیماری عبارتند از:
- بیماری سلیاک
- سرطان
- بیماری کبد و کلیه
- بیماری التهابی روده
- لوپوس
- روماتیسم مفصلی
- مولتیپل میلوما
2) استروئیدها و داروها
مصرف طولانی مدت داروهای کورتیکواستروئید مانند پردنیزون و کورتیزون در روند بازسازی استخوان تداخل ایجاد میکنند. همچنین داروهای استفاده شده برای برخی از بیماریها مانند تشنج، رفلاکس معده و… با تاثیر بر تراکم استخوان، میتوانند باعث پوکی استخوان شوند. برای پیشگیری از این بیماری بهتر است با توصیه پزشک متخصص خود داروهای مورد نظر را مصرف کنید تا از به وجود آمدن مشکلات جدی جلوگیری کنید.
3) کم تحرکی
استخوان یک بافت زنده است. کم تحرکی باعث ضعیف شدن این بافت میشود، به همین علت ماهیچهها تحلیل میروند؛ در این صورت استخوانها مجبور به تحمل بار زیاد نیستند و تراکم بافت آنها کاهش مییابد. بنابراین ضعیف میشوند و احتمال ابتلا به پوکی استخوان در افرادی که تحرک کمی دارند افزایش پیدا میکند. پس انجام فعالیتهای بدنی مانند پیاده روی، دویدن، رقصیدن، وزنه برداری و ورزشهای استقامتی را جدی بگیرید تا از این بافت مهم در برابر پوکی استخوان محافظت کنید.
4) سن و سابقه خانوادگی
ریسک ابتلا به این بیماری با افزایش سن بیشتر میشود. با افزایش سن حجم توده استخوانی کاهش پیدا میکند و تراکم استخوان نیز کم میشود. بنابراین احتمال ابتلا به پوکی استخوان زیادتر است. ابتلا یکی از اعضای خانواده و اقوام نزدیک به بیماری پوکی استخوان، ریسک ابتلا به این بیماری را افزایش میدهد.
5) سیگار و نوشیدنیهای الکلی
سیگار و الکل هر دو باعث کاهش جذب کلسیم میشوند و سلامت استخوانها را به شدت تحت تاثیر قرار میدهند. کاهش توده استخوانی با گذر زمان منجر به پوکی استخوان میشود و علاوه بر آن آسیبهای جبران ناپذیری برای سلامتی افراد خواهد داشت.
چه افرادی بیشتر در معرض پوکی استخوان هستند؟
- افرادی که داروهای تضعیف کننده سیستم ایمنی بدن (مانند کورتون ها) را مصرف می کنند.
- خانم هایی که نزدیک به سن یائسگی هستند و سطح پروژسترون در آنها به طور قابل توجهی کاهش می یابد.
- وجود بیماری های تهدید کننده تراکم استخوان مانند روماتیسم مفصلی، بیماری سلیاک و…
- افرادی که عمل جراحی بر روی ستون فقرات داشتهاند.
- افرادی که نوشیدنی های الکلی مصرف می کنند و سیگار میکشند.
- بیماران تالاسمی
- سابقه وجود شکستگی لگن خانواده
- سابقه پوکی استخوان در خانواده و اقوام نزدیک
راه های تشخیص پوکی استخوان
یکی از راههای تشخیص این بیماری انجام تست سنجش تراکم استخوان است. با کمک سنجش تراکم استخوان میتوان میزان سفتی، سختی و همچنین میزان درجه محکم بودن این بافت مهم در بدن را تعیین کرد. اندازهگیری تراکم استخوان بسیار مهم است به همین علت یکی از راههای سنجش سلامتی بوده؛ که در سالهای اخیر با ورود دستگاههایی برای سنجش تراکم استخوان به بررسی پوکی استخوان و احتمال شکستگی در آن پرداخته شده است.
مرکز تصویربرداری پزشکی تابا واقع در شیراز با همکاری پزشکان مجرب و همچنین استفاده از تجهیزات و دستگاههای پیشرفته، آماده ارائه خدمات تصویربرداری و انجام تست سنجش تراکم استخوان برای مراجعین محترم است.
چگونگی انجام سنجش تراکم استخوان
این آزمون بسیار ساده و راحت است. جهت انجام تست سنجش تراکم استخوان نیاز به آمادگی خاصی نیست اما توصیه میکنیم لباس راحت و بدون فلز بپوشید. بیمار حدود 10 دقیقه بر روی تخت دراز میکشد و اسکن مورد نظر انجام میشود.
دقت این آزمون بسیار به دستگاه، کارشناس مربوطه و پزشک مقیم بستگی دارد؛ مرکز تصویربرداری پزشکی تابا به منظور راحتی مراجعه کنندگان از کادر متخصص و بهروزترین دستگاه استفاده میکند. برای اطلاعات بیشتر در مورد این تست پیشنهاد میکنیم مطلب سنجش تراکم استخوان را مطالعه کنید.
درمان پوکی استخوان (کنترل بیماری پوکی استخوان)
خوشبختانه اگر بیماری پوکی استخوان به موقع تشخیص و درمان آن شروع شود، قابل پیشگیری است. یکی از راههای کنترل این بیماری تغییر در سبک زندگی است. در این قسمت چندین نکته که برای پیشگیری از پوکی استخوان به شما کمک میکند را توضیح میدهیم.
1) دریافت بیشتر کلسیم
رشد و استحکام استخوانهای بدن ما نیازمند عنصر معدنی مهمی به نام کلسیم است. کلسیم بدن را باید از طریق برنامه غذایی دریافت کنید. شیر، مواد لبنی به خصوص کشک سرشار از کلسیم هستند. البته توجه داشته باشید که مقدار کلسیم دریافتی باید توسط پزشک تجویز شود اما بهتر است تامین آن از طریق رژیم غذایی باشد.
2) دریافت ویتامین D
ویتامین D هم به اندازه کلسیم در سلامت استخوان نقش دارد و برای پیشگیری از ابتلا به پوکی استخوان بسیار مهم است. این ویتامین هم توسط یکی از هورمونهای بدن ساخته میشود و هم اینکه میتوان از طریق مواد غذایی آن را دریافت کرد. ثابت شده است که ویتامین D در جذب و حفظ کلسیم نیز به بدن کمک میکند.
منابع غذایی مانند غلات ضبحانه غنی شده، ماهی سالمون و لبنیات سرشار از ویتامین D هستند؛ که با کمک آنها تراکم استخوان افزایش پیدا میکند. توصیه میکنیم در مصرف این ویتامین زیاده روی نکنید و حتما با پزشک مشورت کنید.
3) ورزش
دلایل گوناگونی مانند نداشتن تحرک کافی و تغذیه نامناسب میتوانند با تاثیر بر روی استخوانها منجر به پوکی استخوان شوند. اما همان طور که گفتیم این بیماری قابل پیشگیری است. یکی دیگر از راههای تاثیرگذار ورزش کردن است. کاهش تراکم استخوان با افزایش سن امری کاملا طبیعی است اما با داشتن تحرک کافی و ورزش میتوانید این مشکل را به تاخیر بیندازید.
انجام فعالیتهای بدنی مانند ورزش کردن و پیاده روی، علاوه بر اینکه استخوانهای بدن را تقویت میکنند؛ قدرت عضلانی را افزایش میدهند و عملکرد استخوانها را بهبود میبخشند. توصیه میکنیم روزانه 15 الی 30 دقیقه در روز را به ورزش کردن و تقویت ماهیچهها اختصاص دهید.
4) داشتن رژیم غذایی مناسب
رژیم غذایی سالم رژیمی است که شامل سبزیجات، میوههای تازه، بادام، تخم مرغ و غذاهای متنوع باشد. در این صورت است که جذب کلسیم در بدن افزایش پیدا میکند و تراکم استخوانها افزایش مییابد. بنابراین پیروی از یک رژیم غذایی متعادل و مناسب یک گام ضروری و مهم برای حفظ استخوانها است. البته اگر نمیتوانید مواد معدنی مورد نیاز مانند کلسیم را از طریق رژیم غذایی دریافت کنید، میتوانید برای مصرف مکملها با پزشک تغذیه خود صحبت کنید.
عوارض پوکی استخوان چیست؟
همان طور که گفتیم پوکی استخوان یک بیماری خاموش محسوب میشود که مهمترین نشانه آن درد ناشی از شکستگی استخوان است. شکستگی استخوانها در مفصل ران و ستون فقرات نمونهای از عوارض این بیماری هستند. با شکستگی مهرهها در ستون فقرات افراد ممکن است کمر درد را تجربه کنند و بدن آنها حالت خمیده پیدا میکند.
در این بیماری استخوانها به حدی ضعیف میشوند که ممکن است با کوچکترین فشار و ضربهای که در حالت عادی موجب شکستگی نمیشوند، بشکنند. پس توصیه میکنیم برای جلوگیری از آسیبهای جدی حتما تست سنجش تراکم استخوان را انجام دهید.
انواع پوکی استخوان
1) پوکی استخوان اولیه
این نوع پوکی استخوان علت مشخصی ندارد و معمولا با افزایش سن ایجاد میشود. با گذر زمان روند تجزیه و تحلیل استخوانها سریعتر از تشکیل آنها انجام میشود. ایجاد اختلال در این روند باعث کاهش توده استخوانی شده و به همین علت این بافت ضعیف و حساس میشود. این نوع از پوکی استخوان خود به دو نوع یک (|) و دو (||) تقسیم میشود.
• پوکی استخوان اولیه نوع یک
این نوع از پوکی استخوان در بین خانمهایی که یائسه شدهاند، رایج تر است به همین علت با نام پوکی استخوان پس از یائسگی هم شناخته میشود. معمولا در سنین 50 تا 70 سالگی که اثر حفاظتی استروژن در بانوان به تدریج کم میشود، افراد به پوکی استخوان مبتلا میشوند. شکستگی استخوان مچ دست و ستون فقرات در این نوع از پوکی استخوان اتفاق میافتد.
• پوکی استخوان اولیه نوع دو
این دسته از پوکی استخوان در میان افراد سالمند شایعتر است به همین دلیل به آن پوکی استخوان پیری هم میگویند. این بیماری معمولا پس از 70 سالگی اتفاق میافتد و شکستگی لگن و ستون فقرات در آن بسیار رایج است. البته در بین پوکی استخوان نوع یک و دو مقداری هم پوشانی وجود دارد.
2) پوکی استخوان ثانویه
گاهی اوقات ممکن است پوکی استخوان به علت بیماریهای خاص و یا داروها ایجاد شود که در این صورت به آن پوکی استخوان ثانویه گفته میشود. برخی از بیماریها یا داروها میتوانند به صورت مستقیم یا غیر مستقیم بر روی عملکرد استخوانها تاثیر بگذارند. در این صورت حجم توده استخوانی کاهش پیدا میکند و فرد به پوکی استخوان مبتلا میشود.
3) انواع نادر پوکی استخوان
- پوکی استخوان بارداری
- ایدیوپاتیک
در برخی مواقع افراد به دلایل گوناگونی به این بیماری مبتلا میشوند. اگرچه این نوع از پوکی استخوان بسیار نادر است. اما با این حال دانستن این اطلاعات میتواند در تشخیص به موقع این بیماری بسیار کمک کننده باشد.
چه زمانی برای پوکی استخوان به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر شما هم درد مفاصل و علائم پوکی استخوان را تجربه کردهاید، حتما باید مشکلات خود را با پزشک مربوطه در میان بگذارید. هر چه بیماری سریعتر تشخیص داده شود، راحتتر میتوان آن را درمان کرد. این بیماری برای افرادی که استخوانهای ضعیف دارند میتواند بسیار خطرناک و تهدید کننده باشد. عموما افراد مبتلا به پوکی استخوان دچار شکستگی مفصل ران میشوند. شکستگی مفصل ران بسیار دردناک است به همین علت است که توصیه میکنیم در صورت مشاهده هر نوع نشانهای آن را جدی بگیرید و درمان مورد نظر را شروع کنید.
سخن پایانی
هیچ گاه برای آگاهی از وضعیت استخوانها و داشتن بدنی سالمتر دیر نیست. همان طور که در این مطلب گفتیم پوکی استخوان ممکن است به دلایل مختلفی ایجاد شود. اما نکتهای که باید به آن توجه کنید این است که داشتن سبک زندگی مناسب در سنین پایین کمک زیادی به حفظ تراکم و سلامت استخوانها میکند.
همچنین چکاب و انجام تست سنجش تراکم استخوان تاثیر زیادی بر روی سلامتی استخوانهای شما دارد. به همین دلیل در راستای افزایش سلامتی هموطنان عزیز مرکز تصویربرداری پزشکی تابا شرایطی را فراهم کرده است تا شما به راحتی با دریافت نوبت آنلاین؛ اقدامات لازم را برای سنجش تراکم استخوان انجام دهید.
انتشار: الهام صمصامیان